Zaburzenia odczuwania smaku i zapachu – jak sobie z nimi radzić?

Zmiany w odczuwaniu smaków czy nadwrażliwość na zapachy – z tymi problemami zmaga się do 70% chorych onkologicznie w trakcie chemio- i radioterapii . Zaburzenia te z kolei mogą prowadzić do rozwoju niedożywienia – istotnego czynnika, który może wpływać na efekty leczenia czy tolerancję terapii u chorych na nowotwory [1, 2].

„Smak jedzenia zniknął, często czuję wstręt gdy jem…”, „Czułam, że postrzegam zmysłami zupełnie inaczej. Jedzenie posiłków w normalnej objętości było niemożliwe” – wielu pacjentów mówi, że już następnego dnia po rozpoczęciu chemio- czy radioterapii zaczęli odczuwać zmianę smaków, a jedzenie przestało być przyjemne.

Jak wynika z badań, zaburzenia odczuwania smaku mają niekorzystny wpływ na stan odżywienia i prowadzą do zwiększonej utraty masy ciała chorych w porównaniu do grupy bez zaburzeń smaku [2].

Smak ma wiele wymiarów

Większość z nas kojarzy pięć smaków – słodki, gorzki, słony, kwaśny i umami. Poza tym również ważne jest połączenie pomiędzy smakiem i węchem – zdarza się, że sam zapach posiłku może nas na tyle do niego zrazić, że nie będziemy w stanie go przełknąć. Wrażenie smakowe inicjowane jest również przez dotyk, np. pieczenie pod wpływem papryki, chłodzenie po mentolu czy łaskotanie po wypiciu gazowanego napoju.

W przypadku pacjentów onkologicznych niekiedy to właśnie te dodatkowe doznania wpływają na decyzję o spożyciu posiłku lub rezygnacji z niego. Drażniący zapach, wywołujący mdłości skutecznie zniechęci do jedzenia. A gdy wszystko jest bez smaku, każde dodatkowe wrażenie, jak rozgrzewanie czy chłodzenie może być pomocne.

Chociaż sam problem zaburzeń smaku i węchu może wydawać się mniej istotny w porównaniu z innymi konsekwencjami leczenia, to jego następstwa, mogą mieć często istotny wpływ na proces terapeutyczny i jego wyniki.

Co zrobić, gdy wszystko smakuje jak „trociny”?

Nawet 70% pacjentów onkologicznych doświadcza zaburzeń smaku w trakcie terapii [1], a do najczęstszych z nich należą:

• Niechęć do niektórych smaków
• Brak poczucia smaku
• Odczuwanie tylko intensywnych smaków (zmiana progów smakowych)
• Zmiana preferencji smakowych
• Nieprzyjemny posmak w ustach
• Metaliczny smak w ustach
• Gorzki smak w ustach
• Suchość w ustach
• Mdlący smak
• Zmiany śluzówkowe w jamie ustnej
• Zmienność odczuwania zapachów

Potrzeby pacjentów będą zależały od tego, jakie zmiany zaszły w odczuwaniu smaków i zapachów w przypadku:

• Suchości w ustach warto sięgnąć po produkty pobudzające wydzielanie śliny, nawilżające śluzówkę w jamie ustnej i/lub zastosować leczenie przyczynowe.
• Zaburzonych progów odczuwania smaków i zapachów istotne będzie dostosowanie intensywności produktów, np. tych o neutralnym smaku i zapachu przy nadwrażliwości, a bardzo intensywnych, gdy te doznania są znacznie obniżone.
• Zmian w percepcji smaku i węchu warto rozważyć produkty, które pobudzą nerw trójdzielny, np. z dodatkiem aromatów mentolu, imbiru, pieprzu czy chilli.

Nikt nie wie lepiej, jak odpowiadać na potrzeby chorych, niż oni sami, dlatego wspólnie z pacjentami onkologicznymi zostały opracowane innowacyjne formuły smakowe preparatów odżywczych z zakresu żywienia medycznego (dostępne w aptekach), które odpowiadają na szczególne potrzeby żywieniowe pacjentów w trakcie intensywnej terapii przeciwnowotworowej. Jeśli Twój lekarz zalecił Ci stosowanie doustnych preparatów odżywczych – sięgnij po wspomniane formuły smakowe. Dostarczają nowych doznań smakowych chorym z zaburzeniami smaku, przy jednoczesnym zapewnieniu organizmowi niezbędnych składników diety.