Żywienie przy odleżynach


Chorzy unieruchomieni, nieprzytomni, z zaburzeniami czucia, często nieprawidłowo odżywiani, pielęgnowani w niefachowy sposób, narażeni są na powstawanie odleżyn. Czym są odleżyny dość dobrze tłumaczy jej angielska nazwa – pressure ulcer – czyli owrzodzenia z ucisku.

 

Odleżyna to miejscowa martwica tkanek najczęściej uciskanych przez wystające części układu kostnego. Gdybyśmy chorego położyli na szklanej powierzchni i spojrzeli od dołu to właśnie w tych miejscach gdzie jego skóra dotyka szyby mogą rozwinąć się odleżyny i to niezależnie, czy pacjent leży na plecach, na boku, czy też na brzuchu.

 

Odleżyna powstaje w wyniku miejscowego niedokrwienia, spowodowanego zbyt długim uciskiem na naczynia krwionośne. Przy powstawaniu odleżyn dużą rolę odgrywają siły tarcia i siły działające ścinająco (stycznie do powierzchni skóry) np. nieprawidłowo ułożone prześcieradło, czy też podparcie chorego, powoduje to przesuwanie się poszczególnych warstw tkanek względem siebie i może prowadzić do pękania naczyń krwionośnych zwykle tych najmniejszych. Stan samej skóry również jest istotny np. czy nie jest wilgotna, pokryta maściami itd.

 

Szczególnie na powstawanie odleżyn narażeni są pacjenci z zaburzeniami czucia, bądź głęboko nieprzytomni. Niedokrwienie z ucisku określonych obszarów skóry powoduje silny ból, który wymusza nawet podświadomą zmianę położenia. W przypadku, gdy pacjent bólu nie odczuwa, lub nie może się poruszyć, proces może postępować, aż do całkowitego obumarcia komórek i powstania rany.

 

Powstawaniu odleżyn, oraz opóźnieniom w ich gojeniu sprzyjać może również nieodpowiednie odżywianie pacjenta. Szczególną rolę pełni tu białko – jego niedobór w diecie, prowadzi do zużywania własnych zasobów organizmu. W przypadku, gdy zachodzi konieczność odbudowy zniszczonej tkanki (proces gojenia ran) brak białka ma kluczowe znaczenie – bez odpowiedniej podaży w diecie wygojenie rany jest ogromnie utrudnione.

 

Żywienie przy odleżynach

 

Przewlekła rana jest dla organizmu dużym wyzwaniem. Proces gojenia, zwłaszcza przez tzw. ziarninowanie, co ma miejsce właśnie w przypadku przewlekłych ran, wymaga wytworzenia nowych tkanek i jest procesem pochłaniającym spore ilości energii. Aby proces gojenia rany mógł przebiegać prawidłowo organizm musi otrzymywać odpowiednią ilość energii i składników odżywczych, w tym białka.

 

Zapotrzebowanie na energię u chorego z odleżyną wzrasta około 1,5 raza w stosunku do zapotrzebowania osoby zdrowej i wynosi około 30-35 kcal/kg masy ciała na dobę, w przypadku rozległych ran zapotrzebowanie to może być nawet większe.

 

Normalne, dzienne zapotrzebowanie na białko u osoby dorosłej wynosi ok. 0,8-1 g/kg masy ciała, u osób z ranami zapotrzebowanie na białko wzrasta do 1,5-2,1 g/kg masy ciała/dobę. W praktyce oznacza to, że spożycie białka powinno być co najmniej dwukrotnie większe niż w zwykłej diecie. Źródłem białka są produkty takie jak nabiał, mięso, ryby i jajka – jeden lub kilka z tych produktów powinno pojawić się w składzie każdego posiłku.

W przypadku trudno gojącej rany, w tym odleżyny ważne jest także dostarczenie organizmowi takich składników jak np. arginina. Wchodzi ona w skład kolagenu i jest źródłem tlenku azotu, substancji rozszerzającej naczynia i poprawiającej ukrwienie tkanek. Dostarczenie odpowiedniej ilości argininy w zwykłej diecie może być niewystarczające dlatego warto do diety włączyć specjalistyczny preparat odżywczy z jego zawartością. Warto by preparat był także bogaty w składniki ważne dla procesu gojenia składniki np. cynk, witaminy A, C, E, białko.

 

W przypadku odleżyn warto pamiętać, iż skuteczna opieka wymaga wielokierunkowego działania: redukcji ucisku (poprzez obracanie pacjenta, wyrównywanie powierzchni, na której leży), opatrywania rany (utrzymania jej w czystości, stosowania odpowiednich opatrunków) oraz właśnie odpowiedniego żywienia chorego.

Bibliografia:

  1. Kłęk S, Błażejewska-Hyżorek B, Czernuszenko A, Członkowska A, Gajewska D, Karbowniczek A, Kimber-Dziwisz L, Ryglewicz D, Sarzyńska-Długosz I, Sienkiewicz-Jarocz H, Sobów T, Sławek J. Leczenie żywieniowe w neurologii — stanowisko interdyscyplinarnej grupy ekspertów. Część I. Zasady ustalania wskazań do leczenia żywieniowego. Polski Przegląd Neurologiczny 2017, nr 3, tom 13, str. 106-119.
  2. Aquilani R et al.. Nutrition for Brain Recovery After Ischemic Stroke : An Added Value to Rehabilitation. Nutr Clin Pract 2011 26: 339.
  3. Wirth R, Smoliner C, Jäger M, Warnecke T, Leischker AH, Rainer Dziewas and The DGEM Steering Committee. Guideline clinical nutrition in patients with stroke. Exp Transl Stroke Med. 2013; 5: 14.
  4. Neyens J., et al. Arginine-enriched oral nutritional supplementation in the treatment of pressure ulcers: a literature review. Wound Medicine, 2017, 16: 46-51.
  5. Kłek S. Rola leczenia żywieniowego w procesie gojenia ran. Leczenie Ran, 2013, 10.4: 95-99
  6. Witte M.B., Barbul A., Arginine physiology and its implication for wound healing. Wound Repair Regen. 2003; 11; 419-23.
  7. Suchner et al., Immune-modulatory actions of argine in the critically ill. Br J Nutr. 2002; 87 (supl.1): 121-31.
  8. Macburney M et al. W: Rombeau, Caldwell (red): Clinical Nutrition, Enteral and Tube feeding, Wyd. 2, Saunders, Filadelfia 1990: 149-173
  9. Cereda et al., A nutritional formula enriched with arginine, zinc, and antioxidants for the healing of pressure ulcers: a randomized trial, Annals of Internal Medicine, 2015; 162:167-174.
  10. Aquilani et al., Effect of calorie-protein supplementation on the cognitive recovery of patients with subacute stroke, Nutritional Neuroscience 2008 Vol. 11: 235-240.
Powiązane:
Tarcza ochronna, bezpieczeństwo
Ustawienia prywatności
Tutaj możesz w dowolnej chwili deklarować i modyfikować ustawienia plików cookie.
Bezwzględnie konieczne pliki cookie

Są niezbędne w celu zapewnienia funkcjonowania witryny internetowej i nie można ich wyłączyć. Zazwyczaj są stosowane w odpowiedzi na podjęte przez użytkownika działania związane z żądaniem usług (ustawienie preferencji w zakresie prywatności użytkownika, logowanie, wypełnianie formularzy itp.). Można ustawić przeglądarkę, aby blokowała takie pliki cookie lub wyświetlała odpowiednie powiadomienia, jednak niektóre części witryny nie będą wówczas działały.

Analityczne pliki cookie

Umożliwiają nam liczenie odwiedzin i źródeł ruchu oraz pomiar i poprawę wydajności naszej witryny. Pokazują nam, które strony są najmniej i najbardziej popularne i w jaki sposób odwiedzający poruszają się po witrynie. Jeśli użytkownik nie zgodzi się na ich zastosowanie, nie będziemy wiedzieli, kiedy odwiedził naszą witrynę i nie będziemy w stanie monitorować jej wydajności.

Personalizujące pliki cookie

Służą do zwiększenia funkcjonalności witryny internetowej i personalizacji jej treści. Mogą być stosowane przez nas lub przez osoby trzecie, których usługi zostały dodane do naszych stron. Jeśli użytkownik nie zezwoli na ich zastosowanie, niektóre lub wszystkie z tych usług mogą nie działać poprawnie.

Pliki cookie do targetowania

Mogą zostać użyte przez naszych partnerów reklamowych poprzez naszą witrynę w celu stworzenia profilu zainteresowań użytkownika i wyświetlania mu odpowiednich reklam na innych witrynach. Nie przechowują bezpośrednio danych osobowych, lecz pozwalają na jednoznaczną identyfikację przeglądarki i urządzenia internetowego użytkownika. W razie braku zgody na ich zastosowanie reklamy prezentowane użytkownikowi będą w mniejszym stopniu dostosowane do jego zainteresowań.