Żywienie w dysfagii

Dysfagia to zaburzenie polegające na utrudnionym połykaniu pokarmów i płynów, które może prowadzić do zachłystowego zapalenia płuc, stanowiącego zagrożenie dla zdrowia i życia. Prawie u co drugiego pacjenta, który doświadcza dysfagii (48%), występuje niedożywienie, a u 75% odwodnienie.

To ogromny problem dla osób cierpiących na przewlekłe choroby neurologiczne. Z zaburzeniami przełykania zmaga się z nim co drugi chory po udarze mózgu, do 80% pacjentów z chorobą Alzheimera oraz 62% z chorobą Parkinsona.

Jakie sygnały powinny zaniepokoić? O trudnościach z przełykaniem mogą świadczyć m.in.:

• kaszel, albo krztuszenie się podczas jedzenia bądź przełykania,
• zmiana barwy głosu podczas/po jedzeniu na głos nosowy lub „charkotliwy”,
• trudności w przeżuwaniu lub utrzymania pożywienia w ustach,
• przetrzymywanie pożywienia w ustach,
• dziwny/nietypowy sposób oddychania,
• zmiana nawyków żywieniowych – np. jedzenie powoli, albo unikanie posiłków.

Żywienie w dysfagii

Jednym z istotnych elementów procesu opieki nad chorym z dysfagią oraz leczenia jest odpowiednie żywienie, dopasowane zarówno pod kątem odżywczym, jak i uwzględniające odpowiednią konsystencję posiłków. W przypadku osób chorych neurologicznie, zmagających się z problemem dysfagii, można zminimalizować ryzyko zachłyśnięcia się pokarmem lub napojem poprzez stosowanie specjalistycznych preparatów służących do zagęszczania płynów i potraw. Pozwalają one uzyskać odpowiednią konsystencję pokarmów, dostosowaną do trudności w przełykaniu.

Neurogenna dysfagia (czyli spowodowana zaburzeniami w układzie nerwowym) może mieć charakter przemijający, ale w niektórych sytuacjach może trwać długo lub stać się problemem przewlekłym. Kryterium podstawowym oceny jest czas trwania zaburzeń połykania i stan neurologiczny chorego, a także rokowanie w kontekście choroby podstawowej. Według różnych autorów czas uznania dysfagii za przewlekłą waha się pomiędzy 14 a 30 dniami. W przypadkach, gdy mamy uzasadnione podejrzenia, iż nasilona dysfagia ma charakter trwały, rozważa się założenie specjalnego dostępu do żołądka i wdrożenie diety dojelitowej. Więcej informacji na ten temat znajduje się poniżej, w podzakładce „Żywienie dojelitowe”.